BINASTOS NG CUSTOMER ANG MATANDANG KASAMA SA TINDAHAN — PERO ANG HINDI ALAM NG LAHAT, ITO PALANG MATANDA ANG NAGPAG-ARAL SA KANYA NOON NANG WALANG KAPALIT

“Ma’am, pwede bang pakiayos naman ‘tong resibo? Ilang beses na ‘ko dito, palpak lagi!” galit na sabi ng isang babae sa cashier ng maliit na grocery sa Quezon City.
Tahimik lang si Liza, ang 24-anyos na cashier na halatang kinakabahan. Sa gilid ng counter, may isang matandang lalaki na nakaupo sa maliit na bangkong kahoy — si Mang Turing, janitor ng tindahan at itinuturing na parang tatay ng lahat ng empleyado doon.

Kilala si Liza sa tindahan bilang tahimik, magalang, at palangiti. Pero ngayong araw, hindi niya mapigilang manginig sa harap ng isang galit na customer. Napatingin siya kay Mang Turing na tila gusto siyang tulungan, pero pigil na pigil lang ito.

“Pasensya na po, Ma’am. I-aayos ko na po agad.”
“Pasensya? Paulit-ulit kang pasensya! Alam mo bang late na ako sa anak ko?” sabay hampas ng resibo sa mesa.

Tahimik ang paligid. Lahat ng kasamahan ni Liza, napayuko. Pero si Mang Turing, hindi na nakatiis.

“Ma’am,” mahina niyang sabi, “baka naman puwedeng hinay-hinay lang. Tao rin po siya, baka pagod lang.”

Napalingon ang babae — matalim ang tingin.
“At sino ka naman? Janitor lang, ‘di ba? Trabaho mo magwalis, hindi makialam.”

Nagulat si Liza. Sa buong dalawang taon niyang pagtatrabaho roon, ngayon lang siya nakakita ng ganitong eksena. Tumulo ang luha niya, pero pinilit niyang tapusin ang trabaho.

Nang umalis ang customer, lumapit siya kay Mang Turing.
“Tay… pasensya na po, nadamay pa kayo.”
Ngumiti lang si Mang Turing. “Wala ‘yun, anak. Mas mabuting tumayo para sa tama kaysa manahimik sa mali.”

Ngunit hindi pa natatapos ang araw. Kinaumagahan, dumating ang manager.
“Liza, may reklamo raw na natanggap tayo. Sinigawan mo raw ang customer, at ‘yung matandang janitor, bastos daw sa suki.”
Namilog ang mata ni Liza. “Sir, hindi po totoo ‘yun!”
Pero si Mang Turing, tahimik lang. Tinanggap niya ang sisi, kahit siya pa ang ipinagtanggol.

“Ako na lang po ang sisihin, Sir. Baka mapagalitan pa si Liza.”

Dahil doon, sinuspinde si Mang Turing ng tatlong araw.
Habang palabas siya ng tindahan, pinigilan siya ni Liza. “Tay, bakit kayo umamin? Hindi naman kayo may kasalanan!”
Ngumiti lang ang matanda. “Mas mabuting ako na lang. May pamilya ka pa, may kinabukasan. Ako, sanay na sa hirap.”

Lumipas ang tatlong araw. Nabalitaan ni Liza na bumalik ang babae — galit pa rin. Pero ngayong pagkakataon, hindi na lang siya nagrereklamo. May dalang dokumento at nakahanda pa siyang maglabas ng cellphone video.

“Gusto kong tanggalin ‘yang janitor ninyo. Bastos ‘yan!”
Ngunit bago pa makapagsalita ang manager, pumasok si Mang Turing — dala ang lumang bag. Tahimik siyang lumapit.

“Ma’am…”
Napalingon ang babae.
“Turing?”
Napatigil siya. Halatang kilala niya ito.

“Hindi mo na ako natatandaan, anak?” mahina niyang sabi.
Napahinto ang babae. “Anak?”
“Si Turing po… ‘yung nag-alaga sa’yo noong bata ka pa. Ako ‘yung janitor sa paaralang pinasukan mo dati. Ako ‘yung naglinis ng silid-aralan n’yo araw-araw, ako ‘yung nagbabayad minsan sa baon mo kapag wala kang pera. Hindi ko alam na ikaw pala ‘yung magiging customer ko ngayon.”

Tumahimik ang paligid. Bumigat ang hangin sa tindahan.
Dahan-dahang lumapit ang babae, nangingilid ang luha.
“Tay Turing…”
Ngumiti ang matanda, kahit nangingilid din ang luha. “Ang ganda mo na, anak. Natutuwa akong nakapagtapos ka.”

Niyakap ng babae si Mang Turing sa gitna ng tindahan. Lahat ng tao, napaluha.
“Patawarin n’yo ako, Tay. Hindi ko kayo nakilala. Hindi ko rin alam na kayo pala ang dahilan kung bakit ako nakapag-aral noon.”

Ngumiti lang ang matanda. “Walang dapat ipagpaumanhin. Ang mahalaga, maganda ang buhay mo ngayon.”

Kinabukasan, bumalik ang babae, may dalang mga grocery at sobre.
“Para po sa inyo, Tay. Alam kong maliit lang ‘to kumpara sa kabutihan n’yo.”
Pero tumanggi si Mang Turing.
“Hindi ko kailangan ng pera, anak. Ang mahalaga, natutunan mo kung gaano kahalaga ang respeto, kahit kanino.”

Mula noon, nagbago ang babae. Tuwing dumadaan siya sa tindahan, lagi siyang nakangiti, nagbibigay galang, at minsan ay nagdadala ng pagkain para kay Liza at kay Mang Turing.

At si Liza, natutunan din niyang manindigan — hindi dahil gusto niyang makipagtalo, kundi dahil alam niyang may mga taong gaya ni Mang Turing na tahimik lang ang kabutihan.