“DALAWAMPU’T LIMANG TAON KO SIYANG HININTAY SA PALENGKE — AT NANG SA WAKAS AY BUMALIK SIYA, HINDI NA NIYA AKO NAALALA.”

Sa gitna ng maingay na palengke sa Lucban, araw-araw makikita mo si Aling Rosa, 55 anyos, nag-aayos ng mga talong, kamatis, at sitaw sa maliit niyang puwesto.

Bawat madaling-araw, siya ang unang dumarating —
at bawat dapithapon, siya ang huling umuuwi.

Pero higit sa lahat…
araw-araw siyang nakatingin sa kalsada, tila may hinihintay.

“’Nay, bakit po lagi kayong nakatingin sa daan?” tanong ng batang tumutulong sa kanya.
Ngumiti siya. “Baka sakaling dumating na siya ngayon.”

At kapag tinatanong kung sino ang hinihintay niya:

“Ang asawa kong si Ernesto. Sinabi niyang babalik siya.”

Dalawampu’t limang taon na mula nang umalis si Ernesto para magtrabaho sa Maynila.

“Magtatrabaho lang ako, mahal. Sandali lang ‘to. Pag nakaipon ako, babalik ako.”

Ngunit ang “sandali” ay naging mga taon…
at ang mga taon ay naging kalahating buhay.

ANG BABAENG HINDI SUMUKO SA PAGHIHINTAY

Lumipas ang panahon —
ang mga tinderang kasama niya noon, ngayon may mga apo na.

Si Aling Rosa?
Pareho pa rin:

Parehong puwesto.
Parehong ngiti.
Parehong pag-asa.

Kapag may bagong lalaking dadaan, tinitigan niya saglit…
Saka dahan-dahang pipikit — sinusubukang alalahanin kung siya ba iyon.

Kapag may bus na dumaan,
titigil siya, hahayaang kumabog ang puso…
hanggang sa mawala ito sa kanto.

“Babalik ‘yan. Hindi siya tulad ng iba,” sabi niya.

Pero sabi ng iba:

“Rosa, baka patay na asawa mo.”

Ngunit tatawa lang siya — payapa.

“Hangga’t hindi ko nakikita ang katawan niya, buhay siya sa puso ko.”

ANG ARAW NG HIMALA

Isang umaga…
Habang inaayos ni Rosa ang mga talong…

May matandang lalaking marungis, may hawak na lumang bag,
nakaupo sa tapat ng karinderya.

Lumingon ito sa kanya.

Tumigil ang mundo.

Ang ngiti…
Ang tikas ng panga… kahit binura ng panahon…

“Ernesto?” bulong ni Rosa.

Ngumiti ang lalaki — pero malungkot.

“S-Sino po kayo, ma’am?”

Parang pinunit ang puso niya.

Lumapit siya, nanginginig:

“Ako si Rosa… asawa mo.
Ako ‘yung hinihintay mo sa bahay natin.
Dalawampu’t limang taon kitang hinintay…”

Tahimik ang lalaki.
Tila hinahalukay ang alaala sa utak…

“Asawa?
Pasensya na po… hindi ko po kayo kilala.”

ANG SAKIT NG PAGMAMAHAL NA HINDI NAALALA

Dinala niya si Ernesto pauwi —
lumang bahay na halos gumuho na…

Pero puno pa rin ng larawan ng kanilang pag-ibig.

Isa-isa niyang ipinakita…

“Ito ‘yung araw ng kasal natin…”
“At ito tayo, kasama ang anak natin… bago siya kinuha ng Diyos…”

Ngunit bawat larawan…

“Pasensya na po… hindi ko maalala.”

Bawat salita…
Parang lumalamig ang kanyang mundo.

Pero hindi siya sumuko.

Pinagluto niya —
Inalagaan —
Inawitan gabi-gabi:

“Kahit hindi mo na ako kilala…
Mahal pa rin kita.”

ANG KABALIKTARAN NG PAGKALIMOT

Isang gabi…

Tahimik silang nakaupo sa balkonahe.

Sabi ni Ernesto, mahina:

“May babae sa panaginip ko…
Laging may hawak na basket ng gulay.
Lagi niyang sinasabi…
‘Babalik ka, Ernesto.’
Siya ba ‘yun?
Ikaw ba ‘yun?”

Napahawak si Rosa sa kamay niya —
luhaang nakangiti.

“Oo. Ako ‘yun.
Salamat… kahit sa panaginip mo, naaalala mo pa rin ako.”

Niyakap siya ni Ernesto —
Hindi bilang lalaking perfect ang memorya…
Kundi bilang kaluluwang nakahanap ng tahanan.

ANG HULING UMAGA

Makalipas ang ilang buwan,
lumala ang sakit ni Ernesto.

Sa huling sandali —

“Rosa… salamat sa paghintay.
Kahit di kita maalala noon…
Kilala kita ngayon.
Kasi ikaw lang ang minahal ko hanggang huli…”

Umiyak si Rosa, yakap-yakap siya—

“Sapat na ‘yon, mahal…
Sapat na ‘yong bumalik ka.”

At doon…
Pumikit si Ernesto — nakangiti.

Si Rosa — bagama’t luhaan — may ngiting puno ng kapayapaan.

EPILOGO

Makalipas ang ilang taon…

Makikita mo pa rin si Aling Rosa sa palengke.

Pero ngayon?

Hindi na siya nakatingin sa kalsada.
Hindi na siya naghihintay lumitaw ang isang anino mula sa nakaraan.

Ngayon, siya na ang kinakausap ng mga bata:

“’Nay Rosa, totoo po bang hinintay niyo si Tatay Ernesto ng 25 taon?”

Ngumiti siya.

“Oo, anak. Kapag tunay mong mahal ang isang tao…
kahit makalimot siya,
hindi mo siya kailanman makakalimutan.”

At sa dapithapon,
sa ilalim ng lumang ilaw ng palengke…

Naririnig ang bulong niya sa hangin:

“Bumalik ka…
at ‘yan na ang alaala na mananatili sa puso ko.”